Βουλγαρική Ραδιοφωνία
Η μαγική μορφή του ελαφιού στη λαογραφία
δημοσίευση: 2/4/15
3:01 PM
Το ελάφι είναι ένα ζώο με ειδική μυθολογική αύρα που υπάρχει στις δοξασίες και τις τελετουργίες πολλών λαών διαφόρων ηπείρων.
Οι λατρευτικές πράξεις και θυσίες συνδεδεμένες με το ελάφι χρονολογούνται από την Εποχή του Λίθου και ειδικότερα έχουν αναπτυχθεί μεταξύ των λαών της Ευρώπης, του Καυκάσου και της Σιβηρίας.
Στο βουλγαρικό φολκλόρ, σύμφωνα με λαϊκές δοξασίες, το ελάφι κατοικεί απρόσιτες ορεινές περιοχές και πίνει νερό στις λίμνες ανέγγιχτες από τον άνθρωπο, κατοικούμενες από νεράιδες, δράκους και άλλα μαγικά στοιχειά.
Το ελάφι είναι σύντροφο των νεράιδων - πολλά δημοτικά τραγούδια ζωγραφίζουν αυτά τα όμορφα και ύπουλα πλάσματα ζωσμένα με ζώνες από ουράνιο τόξο, οπλισμένα με χρυσά τόξα και βέλη και καβάλα στο ελάφι σουρ με τα έξι φτερά, κρατώντας φίδια αντί ηνία.
Από αμνημονεύτων χρόνων ο χαρακτηρισμός Σουρ είναι μόνιμα συνδεδεμένος με το ελάφι και οι ερευνητές συνεχίζουν να συζητούν για την ακριβή προέλευση και το νόημα.
"Σουρ" σημαίνει "γκρίζος" ή "υπόλευκος" σε χρώμα, αλλά ακόμα και "φωτεινός, λαμπερός, χρυσός", εξού και το χρυσό ελάφι της Κερύνειας που συναντάμε σε έναν απο τους μύθους του Ηρακλή , και την Χρυσή ελαφίνα της θεάς Αρτέμιδας με τα χάλκινα πόδια μορφές που σχετίζονται με το συμβολισμό του Ήλιου.
Ορισμένοι γλωσσολόγοι ακόμη ανακαλύπτουν σχέση με, τη σανσκριτική λέξη σουρια που σημαίνει "ήλιος".
Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό το επίθετο ισχύει και για άλλα μυθικά πλάσματα της λαϊκής παράδοσης, όπως είναι ο δράκος, η αρκούδα, το πουλί και το βόδι.
Η ιδέα για το ηλιακό συμβολισμό του ελαφιού επιβεβαιώνεται από τα κάλαντα, στα οποία συχνά εμφανίζεται η εξαιρετική μορφή του.
Σύμφωνα με κάποιες ιστορίες το ελάφι είναι ακόμα υπηρέτης του Θεού. Μερικές φορές ο Κύριος στέλνει στην γη τους αγγέλους και τους αγίους, που έχουν πάρει την μορφή ενός ελαφιού. Γι' αυτό αυστηρά απαγορεύεται η εξόντωση του ιερού ζώου, ενώ αυτός που παραβιάσει τον κανόνα δεν το περιμένει τίποτα το καλό.
Ωστόσο, υπάρχουν πληροφορίες για θυσία ενός ελαφιού στο μακρινό παρελθόν.
Σε πολλά χωριά της χώρας αναφέρεται ο θρύλος για ένα ελάφι, το οποίο κάθε χρόνο σε μεγάλη χριστιανική γιορτή κατέβαινε από το βουνό και εθελοντικά θυσιαζόταν.
Μια φορά το ζώο άργησε να έρθει και όταν έφθασε φαινόταν κουρασμένο και ιδρωμένο, αλλά οι πεινασμένοι άνθρωποι το σκότωσαν χωρίς να περιμένουν να ξεκουραστεί.
Από τότε έπαψε να έρχεται και οι χωρικοί άρχισαν να θυσιάζουν έναν ταύρο ή κριάρι για το κουρμπάνι.
Υπάρχουν πεποιθήσεις που ένα άτομο μπορεί να μεταμορφωθεί σε ελάφι με την θέλημα του Θεού ή δια μαγείας, όπως στην περίπτωση της Ιφιγένειας που οταν θυσιάστηκε πάνω στο βωμό το ανθρώπινο σώμα της το αστρικό της μεταμορφώθηκε σε ελαφι που εφυγε τρέχοντας.
Αντίστοιχα στο βουλγάρικο παραμύθι του αδερφού ελάφι το αγόρι μεταμορφώθηκε σε ελάφι, όταν ήπιε νερό από βήμα ελαφιού, αλλά αργότερα πασπαλισμένος με το ίδιο νερό, ανέκτησε το ανθρώπινο πρόσωπο του.
Κάποτε τα κέρατα του ελαφιού φημίζονταν για τις μαγικές τους ιδιότητες και εκτιμούνταν ιδιαίτερα.
Μια και τα ζώα αυτά περιοδικά τα άλλαζαν, οι άνθρωποι τα συγκέντρωναν και τα τοποθετούσαν σε περίοπτη θέση στα σπίτια τους για να τους προστατεύουν από το κακό.
Σύμφωνα με τις πεποιθήσεις, πριονίδια από τέτοια κέρατο ανακατωμένα με νερό ήπιαν για να θεραπευθούν από το κακό μάτι και τρόμο.
Ενώ οι μοναχοί από το μοναστήρι της Ρίλας έφτιαχναν σταυρό από τα κέρατα, που έβρισκαν στα περίχωρα, που ήταν περιζήτητο από τους προσκυνητές, το είχαν σαν φυλαχτό, πεπεισμένοι για τη μεγάλη δύναμη του.
Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα
